Episode 92
Λιολά - Λουίτζι Πιραντέλλο
Μια κωμωδία της υπαίθρου γεμάτη φως, τραγούδι, ανατροπές, έρωτα και κοινωνικά σχόλια
Η παράσταση Λιολά του Λουίτζι Πιραντέλλο από το Internationalist Theatre σε σκηνοθεσία Fabio Perselli παρουσιάζει στο κοινό μια λιγότερο γνωστή, αλλά εξαιρετικά απολαυστική πλευρά του σπουδαίου Ιταλού δραματουργού. Το έργο, γραμμένο το 1916 στη σικελική διάλεκτο της ιδιαίτερης πατρίδας του συγγραφέα, είναι μια κωμωδία της υπαίθρου (commedia campestre), γεμάτη ζωντάνια, σαρκασμό και υπόγεια κριτική στις κοινωνικές νόρμες του 19ου αιώνα.
Η πλοκή και οι χαρακτήρες
Στο επίκεντρο της δράσης βρίσκεται ο Λιολά, ένας ελεύθερος, ανέμελος και βαθιά γοητευτικός χωρικός που κυκλοφορεί σαν αεράκι στην ύπαιθρο, αφήνοντας πίσω του παιδιά και τραγούδια. Αν και επιφανειακά μοιάζει με έναν ανεύθυνο τυχοδιώκτη, ο Πιραντέλλο τον παρουσιάζει ως τον ιδανικό πατέρα: φροντίζει προσωπικά τα τρία παιδιά του από διαφορετικές μητέρες και τα ανατρέφει με αγάπη και τραγούδι. Το όνομά του σημαίνει «εδώ ή εκεί» (li o là), ενσαρκώνοντας το ελεύθερο πνεύμα του.
Αντίπαλο δέος αποτελεί ο θείος Σιμόνε, ένας πλούσιος, στείρος γαιοκτήμονας, δεσποτικός και σκληρός, που παντρεύτηκε τη νεαρή Μίτα για να του χαρίσει κληρονόμο. Η Μίτα όμως υποφέρει από τον γάμο, μέχρι τη στιγμή που, με τη βοήθεια του Λιολά, ξαναβρίσκει τη δύναμή της και διεκδικεί τη θέση της. Η Τούτσα, κόρη της φιλόδοξης θείας Κρότσε, είναι η μηχανορράφος που, για να εκδικηθεί τη Μίτα, μένει έγκυος από τον Λιολά και σχεδιάζει να φορτώσει το παιδί στον Σιμόνε, με σκοπό την εξασφάλιση της περιουσίας.
Το κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο
Το έργο γράφτηκε σε μια δύσκολη προσωπική περίοδο για τον Πιραντέλλο, κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν οι δύο γιοι του πολεμούσαν και η σύζυγός του έπασχε από ψυχική νόσο. Κι όμως, το Λιολά είναι γεμάτο κέφι και φως – τόσο που ο ίδιος ο συγγραφέας δήλωνε πως «μοιάζει να μην είναι δικό μου έργο». Η πρεμιέρα του δόθηκε το 1916 στο Teatro Argentina της Ρώμης, σε σκηνοθεσία Άντζελο Μούσκο, και λόγω της σικελικής διαλέκτου χρειάστηκε χρόνια αργότερα να μεταφραστεί στα ιταλικά για να γίνει ευρύτερα κατανοητό. Τοποθετημένο σε μια παραδοσιακή αγροτική κοινωνία της Σικελίας, με φεουδαρχική διάρθρωση και αυστηρούς κοινωνικούς ρόλους, το έργο σχολιάζει με οξύ χιούμορ ζητήματα όπως η τιμή, η πατρότητα, η κοινωνική υποκρισία και η ανάγκη για αναγνώριση και αποδοχή.
Το θεατρικό ύφος και η σκηνοθετική προσέγγιση
Η παράσταση του Internationalist Theatre ανέδειξε με μαεστρία την ελαφρότητα του ύφους και ταυτόχρονα τη δραματική υπόσταση των χαρακτήρων. Οι ζωντανοί ρυθμοί, τα τραγούδια και οι συνεχείς εναλλαγές ατμόσφαιρας μεταφέρουν τον θεατή στον σικελικό αγροτικό κόσμο. Ο Fabio Perselli προσέγγισε το έργο με γνώση και σεβασμό, αποφεύγοντας καρικατούρες και φωτίζοντας τις πτυχές των γυναικείων χαρακτήρων, ιδίως της Μίτα, που αναδεικνύεται σε ηθικό αντίβαρο όλων των υπολοίπων.
Τι αποκομίζει ο θεατής
Ο θεατής φεύγει από την παράσταση με μια αίσθηση χαράς, αλλά και στοχασμού. Το έργο διατηρεί μια λεπτή ισορροπία μεταξύ φάρσας και κοινωνικού στοχασμού, μεταξύ ελαφρότητας και υπόγειας σοβαρότητας. Ο Λιολά, ως φιγούρα που ζει έξω από τις συμβάσεις αλλά ενεργεί με εσωτερική εντιμότητα, γίνεται τελικά το πρότυπο εκείνου που αποκαθιστά την ισορροπία σε έναν κόσμο υποκρισίας.
Ο συγγραφέας και η σημασία του έργου
Ο Λουίτζι Πιραντέλλο (1867–1936), βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1934, υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς συγγραφείς του 20ού αιώνα υπήρξε μετρ της αμφισβήτησης της πραγματικότητας και της πολλαπλότητας της αλήθειας. Με έργα όπως το Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα και το Έτσι είναι (αν έτσι νομίζετε), ανέτρεψε τα θεατρικά δεδομένα και εισήγαγε φιλοσοφικές έννοιες όπως η σχετικότητα της ταυτότητας και της αλήθειας. Στο Λιολά, όμως, αφήνει πίσω του το υπαρξιακό σκοτάδι και μας προσφέρει μια φωτεινή παραβολή για τη ζωή, τον έρωτα και την αλήθεια των συναισθημάτων, που μέσα από την ανεμελιά του φέρνει έναν βαθύτερο ηθικό λόγο: η αληθινή δικαιοσύνη δεν είναι αυτή που επιβάλλεται με κοινωνικούς κανόνες, αλλά εκείνη που προκύπτει από την ευαισθησία και την εσωτερική αλήθεια των ανθρώπων. Το Λιολά είναι ένα λαμπερό, πολυεπίπεδο έργο, που προσφέρει γέλιο, συγκίνηση και τροφή για σκέψη.
Αισθητική και νοηματική πρόσληψη
Παρά την κωμική του μορφή, το Λιολά εγείρει σοβαρούς προβληματισμούς γύρω από την κοινωνική ηθική, την υποκρισία, τη θέση της γυναίκας, τη βία στην οικογένεια και τη λαχτάρα για ελευθερία. Η θεατρική του δράση εκτυλίσσεται με σπιρτάδα, σε μια σκηνογραφία λιτή αλλά ποιητική, με δυνατές ερμηνείες που φέρνουν κοντά μας τον ιδιαίτερο σικελικό κόσμο του έργου. Η σκιαγράφηση των χαρακτήρων γίνεται με ιδιαίτερη επιμέλεια και εσωτερικότητα. Η Μίτα, από παθητική γυναίκα, μετατρέπεται σε υποκείμενο της μοίρας της. Ο Λιολά, αν και ελαφρόμυαλος φαινομενικά, στέκεται στο τέλος σοφός και δίκαιος. Η σύγκρουση ανάμεσα στη βιωμένη αλήθεια και στις κοινωνικές συμβάσεις, γνώριμο θέμα του Πιραντέλλο, κορυφώνεται εδώ με ανατρεπτικό χιούμορ.
Επίλογος
Το Λιολά είναι ένα έργο γιορτή: της φύσης, του έρωτα, της δημιουργίας, μα πάνω απ’ όλα της εσωτερικής ελευθερίας. Με τη φρεσκάδα του λαϊκού πολιτισμού, την καυστική του ειρωνεία και την καθαρή του ματιά, αναδεικνύεται ως ένα από τα πιο εύθυμα και ταυτόχρονα πιο βαθιά έργα του Πιραντέλλο. Η παράσταση του Internationalist Theatre τιμά αυτό το πολύπλοκο σύμπαν με ευαισθησία και ζωντάνια, προσφέροντας μια θεατρική εμπειρία αληθινά αξέχαστη.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
